id, Książki przeróżne
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
1
WARSZAWA
ROCZNIK LII – NUMER 3 (314) – MAJ – CZERWIEC 2007 R.
2
ISSN 0452-5027
*
Cytat z pisma ministra skarbu Księstwa Warszawskiego, Tadeusza Dembowskiego, wystosowane-
go w związku z pracami przygotowawczymi do dekretu z dnia 14 grudnia 1808 roku o Głównej
Izbie Obrachunkowej.
3
Bożena Sułkowska
PRZEGLĄD PARTNERSKI W NAJWYŻSZEJ IZBIE KONTROLI
Przegląd działalności najwyższego organu kontroli
Przeglądy partnerskie nie są jeszcze powszechnie obowiązującym typem
kontroli zewnętrznej dla najwyższego organu kontroli w danym kraju. Jednakże
trzeba zauważyć, że coraz więcej organów członkowskich INTOSAI
1
wybiera tę
formę oceny własnej działalności. Przede wszystkim poddanie się tego rodzaju
ocenie jest działaniem całkowicie dobrowolnym i indywidualnym. To, co jest
poddane kontroli, w jakim zakresie będzie oceniane i za jaki okres, jest wyni-
kiem wzajemnych ustaleń obu stron – kontrolującej i kontrolowanej. Wzajemne
uzgodnienia nie mogą naruszać niezależności, a więc i obiektywizmu kontrolu-
jących, polegającego na wyborze metod, doborze dokumentów, rozmówców itp.
Przeglądy przeprowadzają zespoły doświadczonych kontrolerów z kilku bądź
tylko z jednego kraju, a sposób, w jaki organizują swoją pracę zależy w głównej
mierze od nich samych. Przeprowadzanie przeglądów partnerskich ma jeszcze
jedną niewątpliwą zaletę, a mianowicie wyłanianie i propagowanie najlepszych
rozwiązań, co powinno przyczynić się do podniesienia ogólnego poziomu wy-
dajności i jakości kontroli wśród państw członkowskich INTOSAI.
Trudno jest spojrzeć obiektywnie na siebie i dostrzec to, co mogą zauważyć
inni. To jest jeden z podstawowych powodów dokonywania wszystkich kontroli
zewnętrznych. Jako najwyższy organ kontroli w Polsce Najwyższa Izba Kontroli
1
INTOSAI – Międzynarodowa Organizacja Najwyższych Organów Kontroli, powstała w 1953 r.
i zrzeszała początkowo 34 kraje. Obecnie liczy ponad 170 członków – najwyższych organów kontroli,
wśród których jest także Najwyższa Izba Kontroli.
4
Bożena Sułkowska
[336]
kontroluje innych, więc od siebie powinna wymagać jeszcze więcej. Kierownictwo
Izby, dostrzegając potrzebę stałego doskonalenia naszej instytucji, podjęło decyzję
o poddaniu NIK kontroli zewnętrznej. W tym miejscu może paść pytanie, dlacze-
go jednak kontrolę zewnętrzną mają przeprowadzać kontrolerzy innego organu
kontroli lub zespół kontrolerów złożony z przedstawicieli organów kontroli kilku
krajów. Wyjaśnił to zagadnienie Lech Marcinkowski w artykule poświęconym
przeglądowi partnerskiemu w Danii
2
. Otóż należy tu podkreślić, że jedną z pod-
stawowych przesłanek jest chęć zachowania niezależności najwyższego organu
kontroli wobec wszystkich instytucji, które są przez tenże organ kontrolowane
w mniejszym czy większym zakresie. Przegląd partnerski, przeprowadzony przez
Urząd Kontroli Państwowej Danii nie był pierwszym tego typu przedsięwzięciem,
na które zdecydowano się w NIK. Pierwszy przegląd partnerski został przepro-
wadzony w Najwyższej Izbie Kontroli w 2000 r., a więc w okresie, kiedy Polska
nie należała jeszcze do grupy państw Unii Europejskiej. Przegląd dokonany przez
międzynarodowy zespół kontrolerów
3
był dla Izby ważnym doświadczeniem,
a powstałe w jego wyniku zalecenia były bardzo cenne w procesie przygotowań
Polski do członkostwa w UE
4
. Przegląd partnerski przeprowadzony w Najwyż-
szej Izbie Kontroli w 2006 r. przebiegał w nieco innych warunkach, zarówno dla
naszego kraju, jak i samej Izby, co ma związek z członkostwem Polski w Unii
Europejskiej.
Najwyższa Izba Kontroli ma pozytywne doświadczenia z pierwszego prze-
glądu partnerskiego SIGMA, przeprowadzonego w 2000 r. W wyniku wdrożenia
większości zaleceń, które zostały zamieszczone w raporcie z przeglądu partner-
skiego SIGMA, NIK dokonała sporo istotnych i pozytywnych zmian zarówno
dotyczących organizacji pracy w Izbie, jak i wdrożenia nowych, nowoczesnych
metod kontroli. Te działania Najwyższej Izby Kontroli zostały pozytywnie
ocenione w wielu dokumentach, w których zamieszczono ocenę przygotowań
instytucji państwowych do wymagań unijnych. Od tego czasu minęło sześć lat
i zmieniła się nie tylko Izba, ale i środowisko, w którym funkcjonuje najwyższy
organ kontroli w Polsce. Kierownictwo Najwyższej Izby Kontroli oceniło, że
właśnie 2006 r. jest odpowiednim czasem do przeprowadzenia kolejnego prze-
glądu partnerskiego.
2
Por. L. Marcinkowski:
Przegląd partnerski Urzędu Kontroli Państwowej Danii
, „Kontrola
Państwowa” nr 1/2007, s. 154.
3
Zaangażowanych przez SIGMA – Wspólną Inicjatywę Organizacji Współpracy Gospodarczej
i Rozwoju (OECD) i Wspólnot Europejskich, zawiązaną w marcu 1992 r. dla wsparcia działań krajów
Europy Środkowej i Wschodniej w kwestiach reform administracji publicznej.
4
BiuletynInformacyjny,
NIK, nr 2/2001, s. 69.
[337]
Przegląd partnerski w NIK
5
Cele i wybór partnera przeglądu NIK
Indywidualny charakter każdego przeglądu partnerskiego przejawia się przede
wszystkim w tym, że cele jego przeprowadzenia zazwyczaj się różnią i są ustalane
w zależności od najważniejszych potrzeb, odrębnie przez każdy organ kontroli,
a następnie są uzgadniane z zespołem ekspertów, który realizuje dany przegląd.
Jako główne cele przeglądu partnerskiego w Najwyższej Izbie Kontroli
określono:
– zbadanie, czy zostały wdrożone zalecenia przeglądu partnerskiego SIGMA
(zalecenia zamieszczone w raporcie z marca 2001 r.);
– informację dla parlamentu i opinii publicznej na temat skuteczności NIK
oraz jakości kontroli;
– zbadanie, czy kontrole zapewniają uzyskanie jasnych, obiektywnych i uży-
tecznych informacji na temat funkcjonowania państwa;
– zbadanie, czy praktyka kontrolna NIK jest zgodna z zaleceniami zawartymi
w „Podręczniku kontrolera” (szczególnie dotyczy to kontroli wykonania budżetu
państwa);
– zbadanie, czy system rekrutacji i szkoleń w NIK przyczynia się do podnie-
sienia jakości działalności kontrolnej;
– dokonanie przeglądu kontroli przeprowadzonych przez audytora wewnętrznego
NIK w celu zbadania, czy sprawozdawczość w zakresie audytu wewnętrznego jest
rzetelna oraz zgodna ze standardami krajowymi i międzynarodowymi.
Dla tak nakreślonych przez Najwyższą Izbę Kontroli celów przeprowadzenia
przeglądu partnerskiego istotny był wybór organów kontroli, do których Izba
może się zwrócić o zrealizowanie tego zadania. Najważniejszym kryterium, jakie
określiła NIK, była wiarygodność partnera dla wszystkich odbiorców sprawo-
zdania z dokonanego przeglądu. Z tym kryterium wiążą się pozostałe elementy
brane pod uwagę, czyli stosowanie wysokich standardów pracy i etyki. Uznano,
że wszystkim tym wymaganiom odpowiada Urząd Kontroli Państwowej Danii.
Ponadto ma on podobną strukturę organizacyjną i obie instytucje łączy bliskość
kulturowa oraz długoletnia tradycja dobrej współpracy. Nie bez znaczenia było też,
że od połowy 2005 r. przegląd partnerski przeprowadzany był w duńskim organie
przez międzynarodowy zespół kontrolerów. Pozwalało to zakładać, że duńskim
kontrolerom znane już będą podstawowe zasady pracy, jakie wiążą się z tego typu
przedsięwzięciem, możliwości i ograniczenia organu poddanego przeglądowi,
a co za tym idzie przebieg przeglądu będzie sprawny.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]