hugo, Język Polski - Lektury
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
, podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie
Utwór opracowany został w ramach projektu
przez
JULIUSZ SŁOWACKI
Hugo
I. UCIECZKA
Młoda dziewica dziś w klasztornym murze
Bogu na całe poświęcona życie,
Kobieta, Łzy, Ofiara
Gdy odrzucała świeże wianku róże,
Łzy z pięknych oczu płynęły obficie;
Gdy pod całunem¹ legła na marmurze,
Ustało prawie drżące serce bicie;
Łzy już nie płyną, lecz bladość straszliwa
Jak w chwilę śmierci jej lica pokrywa.
Już mrok zapadał, już wieczorne chłody
Wróciły niebu barwy lazurowe².
Wieczór, Słońce
Przed krzyżowymi kryjąc się narody³,
Słońce skwarami utrudzoną głowę
Świątynia
Chowało w Morza Bałtyckiego wody;
Lecz nim się skryło w fale bursztynowe,
Zajrzało w gmachu zasępione skrzydła
Przez szyb kościelnych ciemne malowidła.
Rycerz
Już lud ze świętych wychodzi podwoi⁴,
Skończone boskich tajemnic ofiary.
Czemuż ten rycerz nieruchomy stoi,
O marmurowe oparty filary?
Twarzy nie widać, ale znać ze zbroi,
Że to obrońca chrześcijańskiej wiary.
Lecz w noc tak późną czegoż jeszcze czeka,
Gdy wszyscy wyszli, on odejście zwleka?
Stał nieruchomy, jako posąg z głazu,
Co strzeże grobów zimnego marmuru.
Tam coś mignęło? — Nie, to błysk obrazu,
Co tak pozłotą odbija od muru.
Jakiś szmer słychać? — To odgłos wyrazu
Ucieczka
Cichej modlitwy, przyniesiony z chóru.
A rycerz zadrżał, to może ze strachu?
W tak ciemną porę! W tak posępnym gmachu!
Już księżyc wstąpił na niebieskie smugi,
I patrzał w ciche klasztoru ustronie⁵.
Wychodzi rycerz, z rycerzem ktoś drugi;
Oba skoczyli z pośpiechem na konie;
Pewnie miał giermka⁶, pazia⁷ do posługi;
Lecz czemuż pędzą tak spiesznie przez błonie⁸?
Czemuż tak prędko z bitej zeszli drogi,
Biorąc się w lasy i dzikie odłogi⁹?
Z początku żadnej nie wiedli rozmowy;
Starszy ostrogą zachęcał rumaka,
A potem nagle gniew gorzkimi słowy¹⁰
Szpieg
¹
u
— tkanina, którą przykrywa się zwłoki.
²
uo
— jasnoniebieski.
³
o
— dziś popr. forma N. lm: narodami.
⁴
oo
— drzwi dwuskrzydłowe.
⁵
uo
— miejsce odludne.
⁶
g
— młody człowiek asystujący rycerzowi.
⁷
— chłopiec z rodziny szlacheckiej, usługujący monarsze a. magnatowi.
⁸
o
— duża łąka, równina porośnięta trawą.
⁹
og
— ziemia, której się już nie uprawia.
Hugo
Wyrwał się z piersi gorącej Krzyżaka:
«Z radosnym sercem jam rzucić gotowy
Kraj ten przeklęty; chciałbym lotem ptaka
Z miejsc tych ulecieć, kędy mojej głowie
Grożą tajemnych wyroków sędziowie.
Lubię zakonu turnieje, gonitwy,
Ale nie znoszę szpiegów tajnej sprawy;
Od nich uciekam w kraje dzikiej Litwy;
Lasy mi słodsze nad ciągłe obawy.
Jagiełło z bratem tocząc krwawe bitwy,
Przyzwał nas w swoje odległe dzierżawy;
Już zamek trocki¹¹ do niego należy,
I tam krzyżackich osadził rycerzy.
Tam ja nad braćmi zakonu przewodzę,
Śledzę Litwinów i spraszam biesiady;
A ufny w silnej i licznej załodze,
Wrogów choć licznych nie lękam się zdrady;
I sąd, co trzymał mych czynności wodze,
Puścić je musiał i stracił ich ślady.
W Litwie podstępem zdrady nie otoczy,
W Litwie nie dojrzy, choć ma bystre oczy.
Oto krzyżackie zniknęły klasztory,
I błyszczy Niemen¹² szeroki przed nami!»
Rzeka, Koń
Zaraz się w rzekę rzucił rumak skory¹³,
Parskał i pianę mieszał z wód pianami.
Na drugim brzegu czerniły się bory,
Srebrnymi nocy uwieńczone mgłami.
Księżyc posępny, płonąc na zachodzie,
Długim się słupem srebrzył w Niemna wodzie.
Nim je grom spali, nim je ludzie wytną,
Piękne są bory, cudny las sosnowy!
Las
Tysiączne kwiaty w jego głębiach kwitną,
Wiatr tajemnicze prowadzi rozmowy;
Tam dzwonki¹⁴ barwą błyszczą się błękitną,
Owdzie kobierce ściele wrzos różowy.
Przez takie bory zarośnięte wrzosem,
Prędkim tętniły kopyta odgłosem.
W pośpiechu szybko mijają rycerze
Rozległe książąt na Lidzie¹⁵ dziedziny.
Z wschodzącym słońcem witały się wieże,
Choć cień pod zamkiem zalegał doliny,
Ze słońcem jeźdźców migały puklerze¹⁶,
Słońcu nadbrzeżne kłaniały się trzciny,
Niejeden pączek przed słońcem rozkwita,
Błyszczy się ziemia kwiatami okryta.
¹⁰
o
— dziś popr. forma N. lm: słowami.
¹¹
o
— zamek w Trokach, zamek położony na półwyspie na jeziorze Galve na Litwie. Zbudowany
w XIV–XV w. przez wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta i jego syna Witolda.
¹²
— rzeka płynąca przez Białoruś, Litwę i Rosję (obwód kaliningradzki).
¹³
o
— chętny do czegoś.
¹⁴
o
— tu: roślinka o dużych, niebieskawo-fioletowych kwiatach w formie dzwonka.
¹⁵
— miasto, daw. w płd. części Litwy, dziś na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim.
¹⁶
u
— tarcza rycerska, okrągła i wypukła.
Hugo
Lecz prędko szybkie przemknęły rumaki.
Znikł obraz Lidy jak senne marzenie,
Znów ciemne bory, zarośla i krzaki,
I jednostajne rumaków tętnienie.
Słońce, przebiegłszy lazurowe szlaki,
Już za Ponary¹⁷ chowało promienie;
Już cień na ziemię spuszczał się ponury,
Gdy starszy Krzyżak wskazał zamku mury.
«Patrz! Oto pyszna Kiejstutów¹⁸ stolica,
To ich dzierżawy, kędy zajrzysz okiem.
Zamek, Świątynia, Religia
Nad zamkiem wieża, to pogan kaplica;
Tam między gęstym kadzidła obłokiem,
Boga piorunu szczerozłote lica,
Patrzą się jasnym, brylantowym wzrokiem.
Widzisz to wielkie błękitu przestworze?
To trocki zamek! A to Trockie Morze¹⁹!»
*
¹⁷
o
— daw.: miasteczko położone na płd. od Wilna, dziś: dzielnica Wilna.
¹⁸
u o
(ok. –) — książę trocki, współrządził Litwą od r., wielki książę litewski
w latach –; ojciec Witolda i stryj Władysława Jagiełły; tu mowa o jego rodzie.
¹⁹
o o
— Jezioro Trockie a. jezioro Galve (być może wraz z sąsiednimi jeziorami Tataryszki i Łuka).
Hugo
[ Pobierz całość w formacie PDF ]